کابل چندهستهای یا چندهادی دارای چندین هادی با غلافهای عایقبندی شده است که در یک کابل پوششدار پیچیده شدهاند. کاربرد این کابل این است که با داشتن یک کابل به جای ۱۰ یا ۲۰ سیم جداگانه، از اتصال شلوغ جلوگیری کرده و با اتصال تک به تک آنها باعث صرفهجویی در زمان میشود.
هادیهای جداگانه دارای غلاف عایق با محفظه مشترک ساخته شده از مواد عایق هستند. اما در برخی موارد، یک لایه آلومینیوم برای محافظت در برابر EMI (تداخل الکترومغناطیسی) یا یک لایه زرهی اضافی برای محافظت بیشتر وجود دارد. کابلهای چندهستهای معمولاً به یک رابط چندپینه متصل میشوند.
کابل چند هستهای دارای محافظ
هستهها تعداد اتصالات مفید هستند. یک کابل سه فاز ساده را نمیتوان کابل چندهستهای نامید، اما کابلِ دارای دو یا بیشتر از دو هادی جداگانه سهفاز یک کابل چندهستهای است. به عنوان مثال، در یک میکسر صوتی دارای چندین کابل ورودی از میکروفونها است، کابلها به هم متصل شدهاند و یک کابل چندهستهای را تشکیل میدهند که آسانتر از اتصال هر کابل در محل خود است.
کابل چندهستهای اغلب در الکترونیک برای انتقال داده در کاربردهایی مانند موارد زیر به کار میرود:
کابل برق صنعتی کابلی با توانایی انتقال برق فشار قوی بوده که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. این کابل دارای استانداردها و ویژگی ها متفاوتی با کابل های معمولی که در موارد خانگی استفاده می شوند است. کابل برق صنعتی تشکیل شده از دو یا چند رشته سیم می باشد که معمولا از مس یا آلومینیوم مغزی آن تشکیل شده. دو یا چند سیم مغزی فلزی روکش پلاستیکی معمولا PVC برای عایق شدن برق و لایه دوم آن که دو سیم را در بر می گیرد. معمولا کابل ها بر دو دسته قدرت و فرمان تقسیم می شوند.
قدرت شامل سطح مقطع بیشتر و معمولا دو رشته می باشد. فرمان شامل سطح مقطع کمتر ولی بیشتر از دو رشته می باشد. منظور از سطح مقطع درواقع ضخامت سیم می باشد. سطح مقطع ضخیمتر باعث بالا رفتن قدرت و میزان جریان عبوری از سیم می باشد.
قیمت کابل معمولا بر اساس خلوص آلیاژ داخلی آن ها سنجیده می شود. اما از میزان خلوص آلیاژ داخلی تاثیر گذارتر برند سازی کمپانی ها تعیین می شود. برندهای معروف اصولا قیمت های بسیار بالاتری برای جنس یکسان از برندهای بی نام دارند.
شاید یکی از موارد مدنظر بیشتر افراد در خرید سیم و کابل، کیفیت آن در کنار قیمت آن کابل می باشد. اما نکته قابل تامل در مورد سیم و کابل آن است که قیمت سیم و کابل افشان، مفتولی و نیمه افشان، علاوه بر برند آن تابعی مستقیم از مواد به کار رفته در آن، ضخامت هادی و یکپارچگی مواد نسبت به مرکز سیم می باشد. ( پخش یکنواخت عایق و سایر لایه های به دور هادی مسی یا آلمینیومی – به بیان ساده تر، ضخامت لایه ها در اطراف هادی در همه طرف کابل در همه لایه ها به یک اندازه باشد. ) شاید کیفیت مواد عایقی و سایر لایه ها و همچنین درصد خلوص مس به کاررفته به این راحتی ها قابل اندازه گیری نباشد. اما در تشخیص کیفیت یک کابل، یکی از موارد بالا به راحتی قابل اندازه گیری بوده و آن سطح مقطع هادی سیم و کابل مورد نظر است.
کولیس ! قطر رشته های هادی مورد نظر ( سیم افشان، سیم مفتولی و … ) را به وسیله یک کولیس دقیق اندازه گیری کنید ( برای مثال 10 تا را اندازه گیری کنید، اعداد را با هم جمع و تقسیم بر 10 کنید. ) با این کار عدد به دست آمده برای هر رشته با دقت مطلوبی محاسبه شده است. ( البته در صورت خوب بودن کابل بعید است قطر ها با هم تفاوت خاصی کنند. ) حال با شمردن تعداد رشته ها و با استفاده از روش گفته شده در بالا برای محاسبه سطح مقطع، سطح مقطع سیم و کابل های افشان، نیمه افشان و مفتولی را محاسبه کنید.
انواع مختلفی از کابل و سیم بسته به کاربرد و استفاده آنها وجود دارد که در ادامه آنها را معرفی میکنیم.
به انواع کابلها و سیمهایی که برای ارتباطات یا انتقال سیگنال استفاده میشود، کابل ارتباطی گفته میشود. تنها هدف این نوع سیم یا کابل انتقال اطلاعات است. در اینجا سه نوع کابل ارتباطی معرفی میکنیم.
«کابل کواکس یا کواکسیال یا هممحور» (Coaxial Cable) نوعی کابل الکتریکی است که از چهار لایه ساخته میشود و به شکل کواکسیال (با یک محور یا مرکز مشترک) است. قسمت مرکزی کابل کواکسیال یک هادی است که توسط یک لایه پلاستیکی عایق پوشانده شده و یک محافظ یا شیلد فلزی آن را احاطه کرده است. روی آن نیز لایه چهارم عایق پلاستیک قرار دارد.
کابل کواکسیال برای انتقال سیگنال با فرکانس بالا استفاده میشود. به همین دلیل، در آن از سپر یا محافظ فلزی برای جلوگیری از تداخل نویز استفاده میشود. کابل کواکسیال معمولاً برای توزیع سیگنال تلویزیون کابلی، انتقال سیگنال بین آنتنها، فرستنده و گیرنده به کار میرود.
کابل کواکسیال خود به انواع مختلفی تقسیم میشود که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در ادامه با آنها آشنا میشویم.
کابل کواکسیال هاردلاین یا هلیاکس
«کابل کواکسیال هاردلاین» (Hardline Coaxial) یا خط سخت که بیشتر با نام تجاری آن، یعنی «کابل هلیاکس» (Heliax Cable) شناخته میشود، یک کابل کواکسیال ضخیم است که سیم هادی مرکزی آن از مس و محافظ آن از لولههای مسی یا نقره ساخته شده است. این کابل به طور خاص برای انتقال فرکانس بالا استفاده میشود و میتواند صدها کانال را حمل کند و معمولاً بین یک فرستنده روی زمین و آنتن هوایی نصب میشود.
کابل کواکسیال تشعشعی یا نشتی نوع دیگری از کابل کواکسیال است که در آن، محافظ عمداً به گونهای طراحی شده است تا امواج RF را تابش دهد. در این محافظ شکافهایی تعبیه شده است که برای طول موج RF خاص تنظیم شدهاند و اثر نشتی دوطرفه بین فرستنده و گیرنده را فراهم میکنند. این نوع کابل کواکسیال در مکانهایی که امکان آنتندهی وجود ندارد، مانند تونلهای زیرزمینی، چاه آسانسور و غیره استفاده میشود.
کابل کواکسیال RG-6 متداولترین نوع کابل کواکسیال است که برای انتقال سیگنال در مصارف مسکونی و تجاری استفاده میشود. این کابل از یک سیم مسی جامد با عایق پلاستیکی پوشانده شده توسط یک فویل آلومینیوم و یک محافظ بافته شده برای محافظت در برابر تداخل ساخته شده است. کابل کواکسیال برای انتقال سیگنالهای صوتی و تصویری در کاربردهایی مانند تلویزیون کابلی، سیگنال تلویزیون ماهوارهای و رادیو و غیره استفاده میشود.
«کابل تریاکسیال» (Triaxial Cable) یا «کابل تریاکس» (Triax Cable) نوع دیگری از کابل کواکسیال است که شامل یک لایه دیگر از عایق و محافظ روی محافظ موجود است. سپر دوم یا بیرونی برای محافظت از محافظ داخلی در برابر تداخل الکترومغناطیسی زمین میشود.
«کابل تویناکسیال» (Twin-axial Cable) یا «کابل تویناکس» (Twinax Cable) نوعی کابل کواکسیال است که شبیه RG-6 است، اما به جای یک هادی داخلی، دارای دو هادی داخلی است. در این کابل، دو هادی داخلی عایقبندی شده توسط یک محافظ بافته شده به هم تابیده شدهاند. کابل تویناکسیال برای ارتباط سیگنال با برد کوتاه با سرعت بالا معمولاً برای شبکه اترنت ۱۰ گیگابایتی استفاده میشود.
«کابل کواکس نیمهصلب» (Semi-rigid Coaxial Cable) نوع دیگری از کابل کواکسیال است که در آن غلاف خارجی از مس سخت با یک هادی داخلی است. محافظ بیرونی محافظت بهتری در مقابل تداخل مهیا میکند. محافظ به دلیل ساختار لوله مانندی که دارد، انعطافپذیر نیست و پس از فرمدهی اولیه خم نمیشود.
کابل کواکسیال نیمهصلب
«کابل کواکسیال صلب» (Rigid Line Coaxial Cable) یک شکل اصلاح شده از کابل نیمهصلب است که از دو لوله (محافظ) متحدالمرکز ساخته شده است که از سیگنال توان بالا محافظت بیشتری میکند. در این کابلها از زانو و اتصالات اتصال برای خم شدن استفاده میشود. کابلهای کواکسیال صلب برای انتقال سیگنال توان بالا بین اجزای فرکانس رادیویی فرستنده و آنتن استفاده میشوند.
کابل کواکسیال صلب
این نوع کابل ارتباطی از دو سیم عایق به هم تابیده ساخته میشود تا یک جفت به هم تابیده واحد ایجاد کند. هدف از پیچاندن، کاهش تداخل الکترومغناطیسی یا نویز است. از این کابلها در شبکه اینترنت و ارتباطات تلفنی استفاده میشود.
کابلهای زوج به هم تابیده بیشتر بر اساس محافظت در برابر نویز به دو نوع تقسیم میشوند.
کابل زوج به هم تابیده بدون محافظ: کابلهای زوج به هم تابیده بدون محافظ (UTP) هیچ محافظ اضافی برای محافظت در برابر نویز ندارند. زوجهای پیچ خورده ممکن است نویز را کاهش دهند، اما باز هم از آن تأثیر میپذیرند. از انواع مختلف کابلهای UTP در ساختمانهای مسکونی و تجاری با پهنای باند مختلف، مثلاً CAT2 ،CAT1 و… استفاده میشود.
تقسیم بندی سیم ها:
سیم مفتولی :
1-سیم مفتولی یا سیم تک لا ، این نوع سیم که به سیم خشک نیز معروف است دارای یک رشته هادی می باشد و به دلیل این که قابلیت فرم دهی دارد عموما در تابلو برق ها استفاده می شود.ولتاژ نامی این نوع سیم 750/450 ولت است و برای جریان های مختلف ، با سطح مقطع عای 1.5 تا 240 میلی متر مربع ساخته میشود.
سیم افشان :
2-سیم افشان ، سیم های افشان به دلیل این که از تعداد زیادی سیم مسی نازک به هم تابیده تشکیل شده اند نرم بوده و دارای قابلیت انعطاف بالا می باشند به همین دلیل از آن ها در سیم کشی ساختمان استفاده می شود. ولتاژ نامی این سیم های افشان 500/300 ولت است. و با توجه به جریان عبوری در سطح مقطع های مختلف موجود می باشند.
سیم نیمه افشان :
3-سیم نیمه افشان ، این سیم های چیزی بین سیم های مفتولی و افشان می باشند یعنی تعداد رشته های این نوع سیم به مراتب از سیم های افشان کم تر بود و در نتیجه انعطاف آن نیز از سیم های افشان کمتر می باشد. ولتاژ نامی این سیم 750/450ولت است و زمینه های کاربرد روی آن مشابه سیم های مفتولی است.
شرایط نصب و قرار دادن کابل های برق
کابل های با غلاف و عایق پلاستیکی را نباید هیچ گاه در درجه حرارت زیر ۵- درجه سانتی گراد نصب و کابل کشی کرد.در صورت اجبار،قرقره،کابل باید چند روز قبل از نصب در محیط گرمی(حدود۲۰درجه سانتی گراد) انبار شود. در هنگام کابل کشی شعاع خمش کابل های پلاستیکی نباید از ۱۵ برابر قطر خارجی کال کوچکتر باشد.
اما در انتهای کابل می توان شعاع خمش را در موارد خاص با رعایت اصول فنی تا نصف مورد فوق کاهش داد.
هنگامی که کشیدن کابل توسط دستگاه های مخصوص انجام می گیرد باید مواظب بود که نیروی کششی وارده به کابل از مقادیر مجاز بیشتر نشود.اگر کابل در خاک دفن شود باید گودالی به عمق ۷۰ سانتی متر حفر کرد و کابل ها را در این گودال در خاک نرم(الک شده) به ارتفاع ۲۰ سانتی متر قرار داد و روی آن آجر و بر روی آجر خاک معمولی ریخت.این عمل سبب می شود که از فشار طبقات خاک بر روی کابل و تعقیر شکل آن جلو گیری به عمل آید و همچنین در موقع کندن زمین با بیل و کلنگ صدمه ای به کابل وارد نیاید.
کابل از سیم ها به وجود آمده است که دارای دو یا چند هادی می باشند.
کابل ها در بیشتر موارد عایق شده هستند.
کابل ها انواع مختلفی دارند که شامل کابل فیبر نوری، کابل پیچ خورده، کابل چند منظوره و… می باشند.
هر کدام از انواع مختلف کابل ها، کاربرد های مخصوص به خود را دارند اما همگی کابل ها برای انتقال دادن سیگنال های برقی و همچنین مخابرات استفاده می شوند.
موارد زیادی را شامل می شود که برخی از آن ها را برای شما بیان می کنیم.
کابل ها و سیم ها از نظر تعداد رشته با یک دیگر تفاوت دارند.
سیم ها یک رشته ای هستند اما کابل ها از چندین رشته ساخته شده اند.
اما باید در نظر داشته باشید که هر هادی که یک رشته ای باشد حتما و لزوما سیم نیست ممکن است کابل ها نیز تک رشته ای باشند.
به طور مثال کابل های هوایی، کابل های فشار قوی ممکن است تک رشته ای باشند.
در نتیجه هر سیم، هادی تک رشته ای می باشد اما هر هادی تک رشته ای سیم نیست.
دامنه ی کاربرد و استفاده ی این دو مورد نیز می تواند بیانگر تفاوت بین این دو باشد.
سیم ها دامنه ی کاربرد بسیار وسیع تری نسبت به کابل ها دارند و می توان در موارد بیشتری از آن ها استفاده کرد.
فرق بین سیم و کابل در قدرت آن ها و وظایف شان نیز می باشد.
کابل ها نسبت به سیم ها قدرت بالاتری دارند.
به همین سبب وظایف سنگین تری بر عهده ی آن ها می باشد. کابل ها همچنین عایق بندی شده اند و محافظت شده می باشند.
به همین سبب سیم ها به وضوح قابل دیدن هستند.
اما کابل ها به راحتی قابل مشاهده نیستند و عایق می باشند.
مشخصات اصلی سیم و کابل که دانستنشان پیش از کاربرد مورد نیاز است چنان که گفتیم به طور عمده شامل جنس و نوع رسانا، نوع روکش و عایق و کاربرد می شود. برای انتقال چنین اطلاعاتی معمولا حروفی با اختصار روی سیم و کابل درج می شود. برای مثال حرف N به معنای این است که جنس سیم، مس است. حرف Y به این معناست که دور هر رشته سیم، عایق پروتو وجود دارد. هم چنین درج این حرف به تنهایی بر روی سیم به معنای کاربرد مکالمه و خبری است.
حروف دیگری نیز وجود دارد که اطلاعات کامل تری به ما می دهد. به طور کلی بر اساس این اطلاعات می توانیم بفهمیم که سیم و کابلی که تهیه می کنیم مثلا برای استفاده در جایی که رطوبت دارد مناسب است یا خیر؛ یا این که آیا این سیم مقاومت و تحمل لازم برای استفاده در سیم کشی ساختمانی را دارد یا خیر. برخی سیم ها ممکن است هم کاربرد روشنایی و هم قابلیت استفاده در سایر لوازم خانگی را داشته باشند در حالی که برخی دیگر مخصوص روشنایی لوستر ها و چراغ ها هستند.
شاید در میان انواع سیم و کابل، نام کابل کواکسیکال را نیز زیاد شنیده باشید. این نوع کابل متشکل از یک سیم مسی در مرکزی ترین قسمت است. این سیم مفتولی تک رشته ای با عایقی دی الکتریک پوشیده می شود. سپس اطراف این عایق را رشته سیم های افشانی دربر می گیرد و کل این مجموعه با یک عایق پلاستیکی نرم پوشانده می شود. این نوع از سیم و کابل را حتما برای سیم آنتن تلویزیون خود تهیه کرده اید. خوب است بدانید که در رابط سایر دستگاه های صوتی و تصویری نیز این نوع از سیم و کابل استفاده می شود.
علت ساخت این کابل به این شکل آن است که سیم داخلی از پارازیت های خارجی محافظت شود. سیم های افشان خارجی به بدنه ی دستگاه وصل می شوند اما سیم ارتباطی اصلی همان سیم تک رشته ای داخلی است.
رنگ بندی عامل مهمی در تولید و کاربرد سیم و کابل است. از آنجا که هر سیم و کابلی در مجموعه کارایی خود را دارد و باید از سایر سیم ها و کابل ها متمایز گردد، رنگ های مختلفی در تولید روکش آن ها به کار می رود.
سیم تک رشته معمولا رنگ بندی مخصوصی ندارد اما معمولا با رنگ سیاه در بازار دیده می شود. در کابل های دو رشته معمولا از رنگ سیاه برای سیم فاز و از رنگ آبی برای سیم نول استفاده می شود. در سیم و کابل سه رشته معمولا یک رشته آبی است. یک رشته زرد یا سبز است و رشته سوم سیاه یا قهوه ای است. همچنین به رنگ های طوسی و سیاه و قهوه ای نیز دیده شده است. در کابل های چهاررشته نیز معمولا همین سه رنگ دیده می شود که رشته چهارم آن هم می تواند به رنگ آبی و هم می تواند سبز یا زرد باشد. در کابل های پنج رشته ای نیز این پنج رنگ اخیر را می بینیم.
این مقاله شامل اطلاعات مفید و مختصری برای شناخت اولیه سیم و کابل و انواع و کاربردهای آن ها بود. برای انتخاب صحیح سیم و کابل مورد نیاز خود و نیز تهیه بهترین کیفیت ها، رسانا کابل راهنمای شما خواهد بود.
سیم و کابل از جمله اساسی ترین ملزوماتی است که در تجهیزات و شبکه های برق و تلفن استفاده می شود. بسته به نوع تجهیزات و وسایل یا شبکه های انتقال برق، انواع گوناگونی از سیم و کابل با قابلیت ها و ویژگی های مختلف تولید و در بازار عرضه می شود. در این مقاله اطلاعاتی در این خصوص خواهیم داد.
مهم ترین نکته در طبقه بندی انواع سیم و کابل سطح ولتاژ موجود است. برای هر سطح ولتاژی نوعی از سیم و کابل لازم است که مناسب آن باشد یعنی تحمل و قابلیت آن سطح ولتاژ را داشته باشد. بسته به این که سیم و کابل در چه وسیله ای یا مداری قرار می گیرد و منبع برق چگونه است، باید تجهیزات و رساناهای مناسبی انتخاب کرد.
مورد دیگر که باید به آن توجه کرد، جنس رسانا و ساختار آن است. برخی رسانا ها ممکن است تنها متشکل از یک رشته ی واحد مفتولی نسبتا ضخیم باشند در حالی که برخی دیگر از رشته های نازک در هم تنیده (افشان) تشکیل شده اند. به هر ترتیب انتخاب نوع سیم و کابل بسته به جنس رسانا و تعداد رشته ها باید متناسب انتخاب شود. همچنین در کنار نوع رسانا، نوع و جنس عایق و روکش که محافظ رساناست نیز مهم است.
در کنار این موارد باید به حفاظت الکتریکی و مکانیکی کار توجه نمود تا هم هدف کار و هم ایمنی محقق شود. سیم و کابل انتخابی باید به عنوان جزئی از مجموعه ای که برای انتقال برق ایجاد شده و با توجه به کاربردی که دارد، کاملا استاندارد و متناسب با دیگر اجزا باشد.
یکی از اصلی ترین وسایل در صنعت برق سیم و کابل ها هستند که برای هدایت جریان الکتریسیته از آنها استفاده می شود . نقش کابل ها بسیار پر اهمیت است که می بایست اصول اولیه در انتخاب و نصب و کاربرد و شرایط نگهداری از آن را به درستی اجرا نمود تا موجبات خسران در این سیستم نگردد. در این مبحث به کابلهای مورد استفاده در پست های برق فوق توزیع و انتقال می پردازیم.
كابل هاي بكار رفته در پستهاي فشار قوي از لحاظ كاربرد و سطح ولتاژ به سه دسته كابلهاي فشار متوسط ، فشار ضعيف و كابلهاي فرمان سیستم های حفاظتی تقسيمبندي ميشوند. در انتخاب کابل ها دانستن خصوصیاتی همچون مواد عايقي ، جنس و تعداد هاديها، سطح مقطع هاديها، جنس غلاف و زره داراي اهمیت ميباشد . انتخاب صحیح کابل و نصب آن اهمیت دارد. انتخاب بدون رعایت اصول و استاندارد ها باعث تلفات بیش از اندازه در کابل و یا از بین رفتن خود کابل میشود . لذا با شناخت اصول و استانداردهای تعریف شده برای کابل ها سعی می کنیم بهره وری در این سیستم را به بیشینه برسانیم :
كابل در حقيقت نوعي هادي است كه داراي پوشش عايقي ميباشد. ساختمان كابل از بخشهاي مختلفي تشكيل شده است كه عبارتند از هادي، عايق، پوسته عايق، پوسته هادي، پوسته فلزي، پركننده، زره و غلاف كه هر يك وظيفه خاصي را بعهده داشته و در مجموع قابليت هدايت الكتريكي و استقامت الكتريكي، مكانيكي و شيميايي كابل را برآورده ميسازند.
در ساختمان كابلها به طور عمده دو دسته مواد هادي و عايق بكار ميروند. كابلها اغلب از هاديهايي در مركز، پوشش عايقي، پوسته در اطراف هادي و عايق، زره و غلاف بيروني جهت حفاظت در برابر اثرات شيميايي و مكانيكي تشكيل ميگردند.
پوسته فلزي كابل شامل سيمها و نوارهايي است كه در راستاي طول كابل، در اطراف آن، زير يك غلاف بيروني پيچيده ميشوند. اين مجموعه مسيري را با امپدانس بسيار پايين براي جريانهاي اتصال كوتاه فراهم ميآورند.